Een proefschrift tot stand brengen doe je met veel mensen samen. Onderstaande personen wil ik graag in het bijzonder danken zonder anderen tekort te willen doen!

Onder leiding van Prof.dr. B.G. Szabó, hoofd van de afdeling Radiotherapie Universitair Medisch Centrum Groningen tot 2003, en Prof.dr. C.A ter Weeme, neurochirurg Universitair Medisch Centrum Groningen werd een aanvang genomen met dit proefschrift in de midjaren negentig. Het was in het begin samen zoeken naar hoe het onderzoek vorm te geven. De oorspronkelijke initiator was Dr.Th.P. Links, endocrinoloog UMCG.

Prof. dr. B.G.Szabó, beste Ben, ik dank je voor de impulsen, die je aan dit onderzoek gegeven hebt. Het heeft wat jaren gevergd, maar het proefschrift ligt er nu. Met de komst van Prof.dr. J.A. Langendijk in 2005 was jij bereid de rol van eerste promotor aan hem over te dragen. Fijn dat jij een actieve rol speelt 3 september.

Prof. dr. C.A. ter Weeme, Cees, ook dank voor jouw inbreng in de totstandkoming van dit proefschrift. Goed waren de gesprekken in de tijd dat het tegenzat. Na jouw overlijden heeft Marijke, jouw echtgenote, altijd geïnteresseerd de voortgang van het onderzoek gevolgd, Marijke dank daarvoor!

Dr. Th.P. Links, beste Thera, door jou ben ik aangespoord te starten met het voor ons liggende onderzoek. Het is een bijzondere weg gebleken met veel verrassingen en leermomenten.

Dr. R.P.F. Dullaart, eerste co-promotor, is de bruggenbouwer tussen de eerste en tweede promotiecommissie geweest. Beste Robin, zonder jou had dit proefschrift er niet gelegen! Jouw niet-aflatende stimulans, trouw, vriendschap en altijd opbouwende kritiek is een voorbeeld voor velen. Een avond samen achter een stuk tekst leverde elke keer een nog betere versie op en veel gezelligheid. Het was een bijzondere periode voor ons beiden.

Prof. dr. J.A. Langendijk, beste Hans, dank voor jouw steun dit project tot een goed einde te brengen. Jij kwam naar Groningen als afdelingshoofd midden in mijn onderzoek en werd mijn eerste promotor. Jouw goede aanvullingen en duidelijke sturing hebben mede voor dit eindresultaat zorg gedragen.
Jouw vertrouwen in en waardering voor het hypofyseonderzoek in Groningen wordt bevestigd door het feit dat Margriet Sattler haar wetenschappelijke stage mag besteden aan het verder onderbouwen van de rol van radiotherapie bij het hypofyseadenoom.
Prof. dr. B.H.R. Wolffenbuttel, beste Bruce, na jouw komst uit Maastricht naar Groningen als hoofd van de afdeling Endocrinologie was jij graag bereid mijn nieuwe tweede promotor te worden. Jouw oordeel was dat er onderzoek moest plaatsvinden naar kwaliteit van leven en cognitief functioneren bij patiënten met een hypofyseadenoom. Dit diende ook onderdeel uit te maken van het proefschrift. Mede door de komst naar het UMCG van Dr. A.P van Beek, endocrinoloog, kon dit snel verwezenlijkt worden.

Dr. J.W.R. Pott, tweede co-promotor, beste Jan-Willem, samen hebben we veel geleerd van al het retrospectieve oogheelkundewerk op zoek naar Radiatie Opticus Neuropathie. Het was een bijzondere speurtocht. In de tussentijd probeerden wij als verdedigende types op het hockeyveld het doelpuntsaldo aan onze kant zo laag mogelijk te houden, en ook van de derde helft genoten we.

Prof. dr. J.J. Battermann, radiotherapeut-oncoloog, Prof.dr. A.R.M.M. Hermus, endocrinoloog en Prof.dr.J.J.A. Mooij, neurochirurg wil ik graag bedanken voor hun bereidheid plaats te nemen in de beoordelingscommissie van dit proefschrift.
Dat mijn opleider Jan Battermann ook in dit deel van mijn vorming participeert stel ik op prijs.

Dr. G. van den Berg, beste Gerrit, voorzitter van de multidisciplinaire hypofysewerkgroep in het UMCG. Onder jouw leiding is deze bespreking uitgegroeid tot wat hij nu is in een prettige opbouwende omgeving, waar kwaliteit voorop staat en waar iedereen graag komt. Dank voor al je werk achter de schermen samen met Mariska Groeneveld en Inge Pop ter ondersteuning van het voor ons liggende en nog volgende onderzoek.

Dr. W.J. Sluiter, beste Wim, de gedegen statistiek in dit proefschrift is aan jou toe te schrijven. Jouw deur stond en staat altijd voor mij open en ik hoop dat dit nog lang zo blijft. Jouw vertrouwen in dit onderzoek in al die jaren en jouw genuanceerde opvattingen en vertrouwen in mijn vak waardeer ik zeer.

Dr. H. Meertens, beste Harm, jouw komst naar Groningen betekende het voortzetten van een prettige samenwerking, die ontstaan is in het AVL/NKI tijdens mijn wetenschappelijke stage. Met veel hulp van anderen hebben we de megavolt imaging een prominente plaats binnen onze afdeling kunnen geven. Ons oorspronkelijke idee over positieverificatie bij non-coplanaire bestralingstechnieken hebben we kunnen uitwerken en publiceren samen met Dr. N.M. Sijtsema.

Dr. N.M. Sijtsema, beste Marianna, dank voor jouw doorzettingsvermogen in dit project!
Dr. J. Pruim, beste Jan, het PET-stuk heeft nogal op zich laten wachten, maar het eindresultaat is er mede door jou. PET-onderzoek bij hypofysetumoren is tot op heden beperkt en dient verder uitgezocht te worden.

Drs. A. van der Vliet, beste Ton, in de tijd dat je nog in het UMCG werkte, hebben we veel MRI-foto’s van hypofysepatiënten samen beoordeeld. Jouw spontaniteit en behulpzaamheid werkten voor mij stimulerend.

UMCG-hypofysewerkgroep-leden: vanaf mijn toetreden tot deze groep in 1994 heb ik mij bij jullie thuis gevoeld en veel van jullie geleerd over neuroradiologie, neurochirurgie, neuro-ophthalmologie en neuro-endocrinologie.

Veel dank aan de administratie Radiotherapie, Oogheelkunde, Endocrinologie, Neurochirurgie, Pathologie, Radiodiagnostiek, archiefmedewerkers, huisartsen, oogartsen, internisten en radiotherapeuten voor het verstrekken van informatie. Met jullie steun hebben we een complete database op kunnen zetten, die steeds verder uitgebouwd zal worden.

Alle collega’s en medewerkers van de afdeling Radiotherapie UMCG en Martini Ziekenhuis, die het mij mogelijk gemaakt hebben dit proefschrift af te ronden, wil ik bedanken. Het waarnemen van mijn klinische taken bij een periode van “schrijfvrij” is maar één aspect van mijn waardering voor jullie.

G. Wortmann-Even, beste Gerda, niet alleen dank voor je ondersteuning bij het organisatiewerk van de promotie, maar ook van de EORTC-meeting. Je behulpzaamheid en attentheid zijn jouw kenmerken.

Drs. B.E. Straatman-Cortsen, secretaresse radiotherapie Martini Ziekenhuis, beste Bente, niet alleen dank voor jouw ondersteuning bij het afronden van dit proefschrift met alle letters en komma’s en onze gezamenlijke bezoeken aan Tiekstramedia. Het is prettig samen werken met je door je toewijding en accuratesse.

Dr. Marjanke Hoving, Chris Trompert en Michiel Schoorl: jullie hebben als medisch student je wetenschappelijke stage gewijd aan de rol van radiotherapie bij het hypofyseadenoom. Jullie begeleiden heeft mij veel plezier gegeven. Marjanke, jij was me voor en hebt je proefschrift in mei dit jaar mogen verdedigen.

Dr. A.P. van Beek, endocrinoloog, beste André, jouw nieuwe inbreng in het hypofyseonderzoek is niet alleen voor mij stimulerend en leerzaam!
Alle patiënten met een hypofysetumor, die ik heb mogen spreken en behandelen en die bereid waren in het onderzoek te participeren, wil ik dank zeggen. Nog steeds leer ik veel van jullie.

Parallel aan het hypofyse-onderzoek liep in onze regio de participatie in drie EORTC-prostaatkanker trials, waarvan ik locaal coördinator ben. Het succesvol opstarten en het actief inbrengen van patiënten in deze trials met zijn kwaliteitscontroles is geen sinecure.
Hierbij bedank ik de participerende patiënten en hun families, de verwijzende urologen, de ondersteunende specialismen en huisartsen in de regio, collega-radiotherapeuten en arts-assistenten, fysische staf, radiotherapeutisch laboranten en patiëntenservicemedewerkers.
Dank aan het IKN datamanagement en aan het datamanagement van onze afdeling, met name Petra Vos, die sinds het begin er onafgebroken bij betrokken is.

Dear friends of the EORTC-ROG group, to collaborate in an international network is for me stimulating and makes our profession with all the goals more interesting than it already is.

Paranimfen Dr. Rikus Knegtering en Dr. René Tio, ik liet jullie wachten op de datum, maar het stond reeds vast dat jullie mijn paranimfen zouden zijn. Onze gezinnen hebben op allerlei manieren raakvlakken met elkaar, wat veel vriendschap geeft. Met veel plezier trekken we samen op. Mede door jullie achtergrond als psychiater en cardioloog kan ik met een gerust hart naar de promotie uitkijken.

Vrienden in en buiten Groningen. Dank voor jullie warme belangstelling in al die jaren voor ons gezin met al zijn onderwerpen, waaronder dit proefschrift, voor jullie gezelligheid en vertrouwen.

Pa, het verschijnen van dit proefschrift en de promotie zou jij graag meegemaakt hebben. Samen met Ma heb jij mij gestimuleerd geneeskunde te studeren. Op ondersteuning van jullie kant – niet alleen tijdens mijn studie en specialisatie- heb ik altijd kunnen rekenen.
Ma, gelukkig kun jij deze bijzondere dag wel met ons allen in goede gezondheid meemaken.

Mijn schoonvader kan jammer genoeg eveneens deze dag niet meer meemaken. Mijn schoonmoeder ondanks haar hoge leeftijd wel, al heeft ze er wel eens aan getwijfeld of het zo mocht zijn. Al die jaren hebben jullie mij met veel belangstelling gevolgd.

Peter, mijn broer en Angelien, de zus van mijn vrouw met hun partners Caroline en Rien en hun kinderen Ingrid met partner Simon, Hans met partner Judith en Sanne en Floor betekenen veel voor ons. Deze hechte familieband is voor mij en ons gezin GOUD waard.

Het thuisfront is en blijft het centrale punt bij voor- en tegenspoed. Lieve Nienke en Niels, Joris en Gijs, jullie zorgen voor genoeg afleiding met jullie belevenissen en discussies!
Lieve Margo, bijna 30 jaar met jou samen, je bent attent, gastvrij en je weet het altijd gezellig te maken. Jij hebt in alle omstandigheden mij ondersteund en gestimuleerd het proefschrift af te maken.

Nu is Het boek af, nieuwe uitdagingen dienen zich al weer aan!

Fons van den Bergh

3 september 2008